Viêm Thực Quản: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phòng Ngừa Hiệu Quả

Viêm thực quản là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Tình trạng này xảy ra khi lớp niêm mạc thực quản bị tổn thương do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó trào ngược acid dạ dày là yếu tố hàng đầu.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như hẹp thực quản hoặc ung thư thực quản. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về viêm thực quản, từ định nghĩa, triệu chứng, nguyên nhân, cho đến cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Viêm thực quản là gì?

Thực quản là một ống cơ dài khoảng 25-30 cm, nối giữa họng và dạ dày, chịu trách nhiệm vận chuyển thức ăn và chất lỏng xuống hệ tiêu hóa. Lớp niêm mạc bên trong thực quản đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ, nhưng khi bị tổn thương, nó sẽ sưng viêm, dẫn đến tình trạng gọi là viêm thực quản.

• Các triệu chứng chính:

+ Khó nuốt hoặc đau khi nuốt: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong cổ họng.

+ Nóng rát ngực (ợ nóng): Thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi nằm xuống.

+ Đau ngực: Cơn đau có thể lan tỏa, dễ nhầm lẫn với các vấn đề tim mạch.

Nếu không được can thiệp, viêm thực quản kéo dài có thể làm lớp niêm mạc bị mòn dần, dẫn đến các biến chứng như loét, sẹo, hẹp thực quản, hoặc thậm chí ung thư. Bệnh được chia thành nhiều loại, bao gồm:

+ Viêm thực quản do trào ngược acid: Do acid dạ dày trào ngược lên thực quản.

+ Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan: Liên quan đến dị ứng thực phẩm.

+ Viêm thực quản do thuốc: Do tác dụng phụ của một số loại thuốc.

+ Viêm thực quản do nhiễm trùng: Gây ra bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm.

Ai dễ mắc viêm thực quản?

Bất kỳ ai cũng có thể gặp phải viêm thực quản, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do lối sống, thói quen ăn uống hoặc tình trạng sức khỏe. Dưới đây là các yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh:

+ Người uống nhiều rượu bia: Chất cồn làm suy yếu cơ thắt thực quản, tăng nguy cơ trào ngược acid.

+ Người thích đồ ăn cay, nóng: Những thực phẩm này kích ứng niêm mạc thực quản.

+ Người dùng thuốc giảm đau lâu dài: Đặc biệt là thuốc NSAID như ibuprofen, aspirin.

+ Phụ nữ mang thai: Áp lực từ tử cung và thay đổi nội tiết tố gây trào ngược.

+ Người béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lên dạ dày.

+ Người lớn tuổi: Niêm mạc thực quản yếu dần theo tuổi tác.

+ Người hút thuốc lá: Khói thuốc làm tổn thương niêm mạc và tăng sản xuất acid dạ dày.

Ngoài ra, những người từng xạ trị vùng ngực hoặc gặp chấn thương cột sống cũng có nguy cơ cao hơn do ảnh hưởng đến chức năng thực quản.

Triệu chứng của viêm thực quản

Viêm thực quản gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp:

+ Khó nuốt (dysphagia): Thức ăn khó di chuyển qua thực quản, đôi khi gây nghẹn.

+ Đau khi nuốt (odynophagia): Cảm giác bỏng rát hoặc đau nhói khi nuốt.

+ Ợ nóng, ợ chua: Do acid dạ dày trào ngược lên thực quản.

+ Đau ngực: Thường xuất hiện sau bữa ăn, dễ bị nhầm với đau tim.

+ Buồn nôn hoặc nôn: Đặc biệt khi ăn quá no.

+ Khàn giọng, đau họng: Do acid kích ứng vùng họng.

Những triệu chứng này có thể nặng hơn khi nằm ngửa hoặc sau bữa ăn lớn. Nếu bạn gặp khó khăn khi nuốt kéo dài hoặc đau ngực dữ dội, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Nguyên nhân gây viêm thực quản

Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn phòng tránh và điều trị bệnh hiệu quả hơn. Dưới đây là các yếu tố chính gây ra viêm thực quản:

• 1. Trào ngược acid dạ dày

+ Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi cơ thắt dưới thực quản (LES) suy yếu hoặc áp lực trong ổ bụng tăng (do ăn quá no, béo phì), acid dạ dày trào ngược lên thực quản, gây viêm và tổn thương niêm mạc. Khoảng 50% người bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có nguy cơ phát triển viêm thực quản.

• 2. Dị ứng thực phẩm

+ Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với một số thực phẩm (như sữa, trứng, đậu phộng). Tình trạng này thường gặp ở trẻ em và người có tiền sử dị ứng.

• 3. Tác dụng phụ của thuốc

+ Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), nếu uống không đủ nước hoặc lạm dụng, có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản.

• 4. Nhiễm trùng

+ Vi khuẩn, virus (như herpes, CMV) hoặc nấm (Candida) có thể tấn công thực quản, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch yếu như bệnh nhân HIV, ung thư, hoặc tiểu đường.

Phương pháp chẩn đoán viêm thực quản

Để xác định chính xác tình trạng viêm thực quản, bác sĩ sẽ kết hợp hỏi bệnh sử, quan sát triệu chứng và thực hiện các xét nghiệm sau:

+ Nội soi thực quản: Dùng ống mềm có gắn camera để kiểm tra tổn thương niêm mạc.

+ Sinh thiết: Lấy mẫu mô để phân tích, xác định nguyên nhân (như dị ứng hoặc nhiễm trùng).

+ Chụp X-quang cản quang: Quan sát cấu trúc và hoạt động của thực quản.

+ Xét nghiệm pH thực quản: Đo mức độ trào ngược acid trong 24 giờ.

Các phương pháp này giúp bác sĩ loại trừ các bệnh lý khác như ung thư thực quản hoặc bệnh tim.

Cách điều trị viêm thực quản

Điều trị viêm thực quản phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng, thường bao gồm:

• 1. Sử dụng thuốc

+ Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm sản xuất acid dạ dày (ví dụ: omeprazole).

+ Thuốc kháng acid: Trung hòa acid nhanh chóng.

+ Thuốc chống viêm: Dùng cho trường hợp dị ứng.

+ Thuốc kháng sinh/nấm: Điều trị nhiễm trùng.

• 2. Thay đổi lối sống và chế độ ăn

+ Ăn bữa nhỏ, chia nhiều lần trong ngày.

+ Tránh thực phẩm cay, chua, dầu mỡ.

+ Ngủ với gối cao đầu để hạn chế trào ngược.

• 3. Phẫu thuật

Trong trường hợp nặng (hẹp thực quản, thoát vị hoành), bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc nong thực quản để cải thiện lưu thông thức ăn.

Phòng ngừa viêm thực quản hiệu quả

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện các biện pháp sau:

+ Hạn chế rượu bia, thuốc lá và thực phẩm kích ứng.

+ Uống đủ nước khi dùng thuốc, tránh nằm ngay sau khi uống.

+ Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.

+ Quản lý stress bằng yoga hoặc thiền.

+ Thăm khám định kỳ nếu có tiền sử trào ngược hoặc dị ứng.

Các câu hỏi thường gặp về viêm thực quản

1. Viêm thực quản có nguy hiểm không?

+ Nếu được điều trị sớm, bệnh không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu kéo dài, nó có thể dẫn đến biến chứng như Barrett thực quản hoặc ung thư.

2. Khi nào cần gặp bác sĩ?

+ Hãy đi khám ngay nếu bạn bị đau ngực kéo dài, khó nuốt nghiêm trọng hoặc nôn ra máu.

3. Người bị viêm thực quản nên ăn gì?

+ Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, rau luộc, và tránh đồ ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ.

Hotline / Zalo

08.999.71.777